Τό ἀνεξάλειπτον τῆς ἱερωσύνης καί ἡ ἐγκυρότητα τῶν ὑπό καθῃρημένων χειροτονιῶν.
Τό ζήτημα τοῦτο περί τοῦ ἀνεξαλείπτου ἤ μή τῆς ἱερωσύνης, δέν ὑφίσταται εἰς τόν ὀρθόδοξον χῶρον, καθότι ποτέ δέν ἐτέθη ὡς πρόβλημα Θεολογικόν πρός λύσιν. Ἡ ὀρθόδοξος Ἐκκλησία πάντοτε ἐπίστευε πώς ὁ κληρικός, ἀνώτερος καί κατώτερος, πού ὑποβάλλεται εἰς καθαίρεσιν διά κανονικά ἁμαρτήματα ἀφορῶντα τήν εὐσέβειαν ἤ τήν δικαιοσύνην, ἀπογυμνοῦται αὐτῆς, κατατασσόμενος εἰς τόν τόπον τῶν λαϊκῶν. Στερεῖται δηλαδή παντελῶς τῆς ἱερωσύνης! Ἡ περί τοῦ ἀνεξαλείπτου τῆς ἱερωσύνης θεωρία εἶναι Παπικῆς προελεύσεως διεισδύσασα εἰς τόν ὀρθόδοξον χῶρον ἀρκετά ὄψιμα, κατά πρῶτον ἀπό τόν Γεώργιον Κεδρηνόν. Τό γεγονός αὐτό εἶναι ἀδιαμφισβήτητον, ἀφοῦ μαρτυρεῖται ἀπό πλῆθος πηγῶν μέσα ἀπό τήν ἐκκλησιαστικήν γραμματείαν, ἀλλά καί ἀπό τάς κανονικάς Διατάξεις καί Κανόνας τῆς Ἐκκλησίας μας.
Εἶναι βεβαίως ἀλήθεια ὅτι, ἡ περί ἀνεξαλείπτου θεωρία βρῆκε πρόσφορον ἔδαφος μέσα εἰς τούς θεολόγους τῶν τελευταίων χρόνων[1], πού ἔσπευσαν νά τήν ἀναπαράγουν καί διαδώσουν· τοῦτο ὅμως ἐξηγεῖται μέσα ἀπό τό πλαίσιον τῆς περαιτέρω ἀλλοιώσεως τῆς ὀρθοδόξου ἐκκλησιολογίας καί θεολογίας ἀπό τήν Παπικήν τοιαύτην, κυρίως κατά τούς μετά τό σχίσμα χρόνους[2]. Ἡ ἄγνοια μάλιστα ἐπί τοῦ θέματος ἔχει κάνει πολλούς νά πιστεύουν ὅτι, πρόκειται περί ὀρθοδόξου θέσεως καί ὄχι διά κάποια εἰσαγόμενη ἀπό τόν Παπισμόν δοξασίαν, τήν ὁποίαν μάλιστα ἔχουν ἀναγάγει εἰς θέσιν δόγματος! Πουθενά μέσα εἰς τούς ἱερούς Κανόνες δέν θά συναντήσωμεν κἄν τήν φράσιν ''ἀνεξάλειπτος ἱερωσύνη'', παρά μόνον περί ἀπογυμνώσεως αὐτῆς, δηλαδή παντελῆ ἀφαίρεσιν!
Δυστυχῶς αὐτήν τήν κακογνωμίαν τήν ἔχουν σήμερα ὄχι μόνον νεωτερίζοντες θεολόγοι, ἀλλά καί πολλοί συντηρητικοί καί δή ἀποτειχισμένοι. Ὁ πρό ὀλίγων ἐτῶν ἐκλειπών π. Μάξιμος ἐξ Ἁγίου Βασιλείου τοῦ Ἁγίου Ὄρους, ὅς καί θεωρεῖται διά τῶν γραπτῶν του μέντορας ὑπό τινῶν νεο-ἀκαινοτομήτων, ἔγραφε ρητῶς, ἀναπαράγων τήν Παπικήν αὐτήν πλάνην: “...μόνον μία Οἰκουμενική Σύνοδος διά συγκεκριμένης πράξεως καί ἀποφάσεως αὐτῆς εἶναι δυνατόν νά ἀποφασίσῃ ''ἐπίσχεσιν'' τῆς ἀνεξαλείπτoυ πάντοτε Ἱερωσύνης ἀπό μίαν τοπικήν Ἐκκλησίαν καί νά ἀνακηρύξῃ ἄμοιρα θείας χάριτος τά Μυστήρια αὐτῆς”[3]. Οἱ Κανόνες ὅμως τῆς Ἐκκλησίας μας εἶναι σαφεῖς, ὅταν ὁμιλοῦν περί τῆς οὐσίας τῶν καθαιρέσεων: “Ὁ δημοσίου κλοπῆς ἑαλωκώς περί τά λεγόμενα κεφαλαιώδη κλέμματα, εἰς Ἱερωσύνην οὐκ ἔρχεται· ἀλλ' εἰ καί μετά ταύτην τῷ πάθει περιπέσειε τούτῳ τῆς Ἱερωσύνης ἀπογυμνοῦται, κατά τόν κε' τῶν Ἁγίων Ἀποστόλων”[4]. Ἐπίσης καί ἡ Πενθέκτη Σύνοδος ἀποφαίνεται τοιουτοτρόπως, ἀπορρίπτουσα τό πεπλανεμένον φρόνημα τοῦ π. Μαξίμου: “Καί εἰ μέν ἱερατικός ἐστιν ὁ παραβάτης τῶν ὁρισθέντων, ἀπογυμνοῦσθαι τοῦτον ἱερατικῆς ἀξίας προστάσσομεν, εἰ δέ λαϊκός, ἀφορίζεσθαι”[5]. Ὡσαύτως ἀποφαίνεται καί εἰς ἕτερον Κανόνα:“Οἱ ἐπ' ἐγκλήματι Κανονικοῖς ὑπεύθυνοι γινόμενοι, καί διά τοῦτο παντελεῖ τε, καί διηνεκεῖ καθαιρέσει ὑποβαλλόμενοι, καί ἐν τῷ τῶν λαϊκῶν ἀπωθούμενοι τόπῳ, εἰ μέν ἑκουσίως πρός ἐπιστροφήν ὁρῶντες, ἀθετοῦσι τήν ἁμαρτίαν, δι' ἧς τῆς χάριτος ἐκπεπτώκασι, καί ταύτης τέλεον ἀλλοτρίους ἑαυτούς καθιστῶσι τῷ τοῦ Κλήρου κειρέσθωσαν σχήματι. Εἰ δέ μή τοῦτο αὐθαιρέτως αἱρήσωνται καθάπερ οἱ λαϊκοί, τήν κόμην ἐπιτρεφέτωσαν, ὡς τήν ἐν κόσμῳ ἀναστροφήν τῆς οὐρανίου ζωῆς προτιμήσαντες”[6]. Σαφέστερον τοῦτο γίνεται εἰς τήν ἑρμηνείαν τοῦ παρόντος Κανόνος: “Οἱ διά Κανονικά ἐγκλήματα, πορνείαν, θετέον, ἤ μοιχείαν, ἤ ἄλλα τοιαῦτα ἁμαρτήματα, τελείως καί παντοτεινά καθαιρεθέντες, καί λαϊκοῦ σχῆμα λαμβάνοντες Ἱερωμένοι, καί μετά τῶν λαϊκῶν ἱστάμενοι, προστάζει ὁ παρών Κανών, ὅτι, εἰ μέν αὐτοί θεληματικῶς μετανοήσουν, καί κάμνουν τελείαν ἀποχήν τῆς ἁμαρτίας, διά τήν ὁποίαν ἔχασαν τήν χάριν τῆς Ἱερωσύνης, ἄς κουρεύουσι τάς τρίχας τῆς κεφαλῆς...”[7].
Ὁ ἅγιος Νικηφόρος Πατριάρχης Κων/λεως, ἐρωτηθείς περί τοῦ αὐτοῦ ζητήματος ἀπαντᾶ ὡς ἐξῆς: “Ἐρώτησις ΙΓ': Ἐάν ἐπίσκοπος ἐν ἐγκλήματι περιπεσών, ὑπό συνόδου καθαιρεθείη, εἶτα πάλιν χειροτονήσῃ πρεσβύτερον, ὁ δέ αὐτός πρεσβύτερος, ἐν μοναστηρίῳ παραγενόμενος, ὑπό τοῦ ἰδίου πατρός δέξηται ἐπιτιμίαν πρό χρόνων, καί μετά ἐνεργῇ ἐν τῇ ἱερωσύνῃ εἰ χρή δέχεσθαι τόν τοιοῦτον ἱερέα, εἰ ἀνέγκλητός ἐστι, δεόμεθα. Ἀπόκρισις: Προφανοῦς οὔσης τῆς ἀτοπίας, οὐδέ ἐπερωτῆσαι ὑμᾶς ἐχρῆν περί τοιούτου ἐγκλήματος· εἴρηκε γάρ Κύριος· Οὐ δύναται σαπρόν δένδρον, καρπόν καλόν ποιεῖν· οὐχ ὅτι ὑπό τοῦ ἰδίου ἡγουμένου, ἀλλά κἄν ὑπό ἁγίου τινός ἐπιτιμηθείς ὁ τοιοῦτος ἀπολέλυται τοῦ λειτουργεῖν· οὔτε γάρ αὐτός ἱερεύς, οὔτε ὁ λύσας ἅγιος· ἐπεί οὕτω, παρατραπήσεται πάντα τά κανονικά παραγγέλματα καί οἰχήσεται”[8].
Νά σημειώσωμεν πώς οἱ ὑποστηρικτές τῆς Δυτικόφερτης αὐτῆς δοξασίας, πιστεύουν πώς μέ τήν καθαίρεσιν δέν ἀφαιρεῖται καί δέν ἀπογυμνώνεται τῆς ἱερωσύνης ὁ καθαιρεθείς, ἀλλά γίνεται ''ἐπίσχεσις''[9] ταύτης, δηλαδή κατά κάποιον τρόπον ἀπενεργοποίησις!!! Ἡ ἰδία ἡ Ἱερωσύνη παραμένει ἀνέπαφος καί ἀνεπηρέαστος ἀπό τήν καθαίρεσιν, ὅσες φορές καί ἄν καθαιρεθῇ ὁ καθῃράμενος, ὅσος σοβαρός καί ἄν εἶναι ὁ λόγος αὐτῆς τῆς καθαιρέσεως! Βεβαίως τό ἀποτέλεσμα τῆς καθαιρέσεως δέν ἐξαρτᾶται ἀπό τό μέγεθος ἤ τό εἶδος τῆς ἁμαρτίας πού διεπράχθη, ἀλλά ἀπό αὐτήν αὕτη τήν πρᾶξιν τῆς καθαιρέσεως.
Ὁ Μέγας Φώτιος ἀναφερόμενος περί Πρεσβυτέρου παρά τήν γνώμην τῶν γονέων τά τέκνα αὐτῶν στεφανώσαντος, εἰς τήν ΠΓ' ἐπιστολήν του, λέγει: “Διά τοῦτο καθαιρέσει μέν ὁ τοιοῦτος οὐχ ὑποβάλλεται, ἐπί χρόνον δέ τινα ρητόν τῆς ἱερουργίας ἐπισχεθήσεται, καί τήν ἐν τοῖς ἄλλοις ταλαιπωρίαν, νηστείαις τε φημί καί προσευχαῖς, ὑποστήσεται...”[10]. Εἶναι καταφανέστατος ὁ διαχωρισμός τῆς καθαιρέσεως ἀπό τήν ἐπίσχεσιν τῆς Ἱερωσύνης· Ἡ καθαίρεσις εἶναι βαριά τιμωρία, ἐνῷ ἡ ἐπίσχεσις ἐλαφροτέρα καί σύντομος ἀργία. Εἶναι ἀδιανόητον πώς κάποιοι δέν μποροῦν νά ἐννοήσουν, ὅτι πρόκειται περί διαφορετικῶν πραγμάτων καί ἐξετρέπονται εἰς τοιαύτας φλυαρίας συγχέοντες τά ἀσύγχυτα! Ἄλλο ἐπίσχεσις, ἄλλο καθαίρεσις!
Εἰς τήν Θρησκευτικήν καί Ἠθικήν Ἐγκυκλοπαιδείαν, εἰς τό λῆμμα ''καθαίρεσις'', ἀναφέρονται τά ἐξῆς: “Ἡ καθαίρεσις εἶναι, εἰς τήν κλίμακα τῶν ἀποκλειστικῶς πλησσουσῶν τούς κληρικούς ποινῶν, ἡ βαρυτέρα. Διά τῆς ποινῆς ταύτης, ὁ κληρικός ἐκπίπτει τῆς τάξεώς του καί ἐπανέρχεται εἰς τήν προηγουμένην τῆς εἰς τόν Κλῆρον εἰσόδου του κατάστασιν, ἤτοι, ἄν ἀνῆκεν εἰς τόν κοσμικόν Κλῆρον, ἐπανέρχεται εἰς τήν τάξιν τῶν λαϊκῶν, ἄν δέ ἀνῆκεν εἰς τόν μοναχικόν Κλῆρον, ἐπανέρχεται εἰς τήν κατάστασιν τοῦ ἁπλοῦ μοναχοῦ...Ἡ καθαίρεσις στερεῖ τόν δι' αὐτῆς τιμωρούμενον διά παντός ὅλων τῶν ἐξουσιῶν τῶν συνδεδεμένων μέ τόν βαθμόν ἱερωσύνης, τόν ὁποῖον εἶχεν. Ἡ ἀπογύμνωσις αὕτη εἶναι τόσον ὁλοκληρωτική, ὥστε ὁ ἔκπτωτος γενόμενος κληρικός ἀνήκει πλέον εἰς τήν τάξιν τῶν λαϊκῶν... ἡ καθαίρεσις ἔχει ὡς συνέπειαν νά ἐπανέρχεται ὁ ὑποστάς αὐτήν εἰς μίαν κατάστασιν, εἰς τήν ὁποίαν πλέον τίποτε δέν τόν διακρίνει ἀπό τούς λαϊκούς...”[11] .
Εἰς τούς Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας μας εἶναι παντελῶς ἄγνωστος ὁ ὅρος ''Ἀνεξάλειπτος χαρακτήρ''[12]· ἀντ' αὐτοῦ χρησιμοποιοῦσαν ὁρισμούς ὅπως, ''σφραγῖδος ἀκαταλύτου'', ἤ ''μυστικῆς'', ἤ ''ἀθραύστου'', κ.ἄ.[13], ἀλλά τοῦτο μόνον διά τό θεῖον Βάπτισμα καί ὄχι περί τῆς ἱερωσύνης[14]
Νά σημειώσωμεν ἐπίσης ὅτι, ἡ ἀπαγόρευσις τῶν ἀναχειροτονιῶν, ὅπως καί ὁ γάμος μετά τήν καθαίρεσιν, σέ καμμιά περίπτωση δέν συνεπάγεται τόν ἀνεξάλειπτο χαρακτῆρα τῆς ἱερωσύνης, ἡ ὁποία ὅπως εἴδαμε ἀνωτέρω ἀπογυμνώνεται[15] ἀπό τόν καθαιρεθέντα παντελῶς! Εἶναι μάλιστα χαρακτηριστικόν τό γεγονός πού πιστοποιεῖ τά ἀνωτέρω, ὅτι ὅταν κάποιος κληρικός καθαιρεθῇ διά κάποιο παράπτωμα, τοῦ ἐπιβάλλεται μόνον ἡ ποινή τῆς καθαιρέσεως[16] καί ὄχι τοῦ ἀφορισμοῦ, ὅπως χρησιμοποιεῖται εἰς τούς λαϊκούς[17]. Ἐάν ὅμως ὁ καθαιρεθείς κληρικός καί πλέον λαϊκός, ὑποπέσει ξανά σέ βαρύ παράπτωμα, τοῦ ἐπιβάλλεται ποινή πού ἁρμόζει μόνον σέ λαϊκούς, δηλαδή ἀφορισμός[18]! Ἄρα ἀντιμετωπίζεται ὑπό τοῦ δικαστηρίου ὡς λαϊκός πλέον, καί ὄχι ὡσάν κληρικός μέ ''ἐπισχεμένη'' ἱερωσύνη! Ἐπίσης, θάπτεται ὡς λαϊκός!
Κάτω ἀπό τό ἴδιον πνεῦμα ἐκινοῦντο καί οἱ διατάξεις πού ἐπέβαλον εἰς τόν ὑποπεσόντα εἰς παράπτωμα κληρικόν, πρῶτον νά καθαιρῇται ἀπό ἐκκλησιαστικά δικαστήρια, ὥστε νά τοῦ ἀφαιρῇται ἡ ἱερωσύνη, καί ἔπειτα νά παραδίδεται εἰς πολιτικά δικαστήρια διά τήν περαιτέρω τιμωρίαν[19]. Σκοπός τούτου ἦταν ἡ ἀποφυγή βεβηλώσεως τῆς ἱερωσύνης, πού ἔφερε ὁ καταδικασθείς κληρικός ἀπό τάς ταπεινώσεις καί λοιπάς τιμωρίας πού θά ὑφίστατο κατά τόν χρόνον τῆς φυλακίσεώς του[20].
Εἰς τό ''Ἐκκλησιαστικόν Δίκαιον'' τῶν καθηγητῶν Σπυρ. Τροϊάνου - Γεωργ. Πούλη, ἀναγράφονται τά ἐξῆς σημαντικά: “Ἡ ἀποβολή τῆς ἰδιότητας τοῦ κληρικοῦ εἶναι ἀνεξάρτητη, κατά ἄμεσο τοὐλάχιστον τρόπο, ἀπό τή βούληση τοῦ φορέα της, γιατί δέν χωρεῖ παραίτηση ἀπό τήν ἱερωσύνη (πρβλ. καί 7.1.3 γ'). Μόνον ὕστερα ἀπό (ἐκκλησιαστική) ποινική διαδικασία μέ τήν τελεσίδικη ἐπιβολή ποινῆς καθαιρέσεως στερεῖται ὁ κληρικός τήν (ἀρχ)ιερωσύνη του καί ἐπανέρχεται εἰς τήν τάξη, εἰς τήν ὁποία ἀνῆκε πρίν ἀπό τή χειροτονία, δηλαδή εἴτε τῶν λαϊκῶν εἴτε τῶν μοναχῶν. Αὐτό προκύπτει ἀπό τή σταθερή πρακτική πού ἀκολούθησε εἰς τό πέρασμα τῶν αἰώνων ἡ Ἀνατολική Ἐκκλησία, παρά τό γεγονός ὅτι καί ἐδῶ ὑποστηρίχθηκε κατά καιρούς τό ἀνεξίτηλο τῆς ἱερωσύνης. Σύμφωνα μέ τό δόγμα αὐτό, πού γίνεται ἀποδεκτό ἀπό τή Δυτική Ἐκκλησία, ὁ κληρικός δέν χάνει ποτέ τή θεία χάρη πού ἀπέκτησε μέ τή χειροτονία· ἑπομένως καί οἱ πράξεις, πού ἐπιχειρεῖ μετά τήν καθαίρεσή του εἶναι μέν ἀντικανονικές καί παράνομες, πάντως ὅμως ἰσχυρές”[21].
Εἶναι καταφανέστατον αὐτό πού μόλις ἀναφέρθηκε! Ἡ ἱερωσύνη ἀποβάλεται κατόπιν καθαιρέσεως, καί ἀποτέλεσμα ἔχει τήν ἐπιστροφήν τοῦ καθαιρεθέντος εἰς τήν προτέραν του τάξιν· εἴτε τοῦ λαϊκοῦ, εἴτε τοῦ μοναχοῦ. Τό ἀνεξίτηλον ἤ ἀνεξάλειπτον[22] τῆς ἱερωσύνης εἶναι Δυτικό δόγμα, εἰς τό ὁποῖον καί στηρίζεται κυριολεκτικῶς ἡ βάσις τῆς θεωρίας τῶν νεοαποτειχισμένων, καί αὐτή περί ἐγκύρων μυστηρίων, τῶν ἐκτός Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας τελεσθέντων, ὑπό ἀκρίτων αἱρετικῶν.
“Εἰς τόν χῶρο τῆς Ὀρθοδοξίας (συνεχίζουν οἱ δύο καθηγητές), πού, ὅπως εἴπαμε πιό πάνω, δέν ἐπικράτησε τό δόγμα τοῦ ἀνεξίτηλου τῆς ἱερωσύνης, οἱ πράξεις τῶν καθῃρημένων θεωροῦνται ἀπόλυτα ἀνίσχυρες μέ ὅλες τίς συναφεῖς συνέπειες ἀπό πλευράς ἐκκλησιαστικῆς καί πολιτειακῆς νομοθεσίας (π.χ. Ἄρθρο 175 § 2 ΠΚ). Οἱ συνέπειες αὐτές παύουν (δέν ἀνατρέπονται ἀναδρομικῶς) μέ τήν ἀπονομή χάρης εἰς τόν καταδικασμένο σέ καθαίρεση σύμφωνα μέ τό ἄρθρο 155 τοῦ Ν. 5383/32 (βλ. 11.2.7). Ἄν ἡ ἀπόφαση διά τή χάρη ἔχει ὡς περιεχόμενο τήν ἄφεση τῆς ποινῆς, ὁ καθῃρημένος ἀνακτᾶ αὐτόματα τήν κληρική ἰδιότητα πού ἀπέβαλε μέ τήν καθαίρεση. Εἶναι αὐτονόητο ὅτι αὐτή ἡ ἐπάνοδος εἰς τήν τάξη τοῦ κλήρου εἶναι ἀποτέλεσμα τῆς χάρης καί ὄχι ἐφαρμογή τοῦ δόγματος τοῦ ἀνεξιτήλου - ὅπως μερικοί ἰσχυρίζονται”[23]. Αὐτή ἡ παράγραφος ρίχνει ἄπλετον φῶς καί καταρρίπτει τάς ἀνοησίας πού λέγουν πολλοί ἡμιμαθεῖς, ὅτι ἡ ἀναγνώρισις τῶν μυστηρίων τῶν αἱρετικῶν καί τών καθῃρημένων ὀφείλεται εἰς τόν ἀνεξάλειπτον χαρακτῆρα αὐτῶν, καί ὄχι εἰς τήν οἰκονομίαν πού ἐφήρμοσε ἡ Ἐκκλησία διά νά τούς ἐπαναφέρῃ εἰς τάς τάξεις της. Ἡ Ἐκκλησία ἔχει τήν πλήρη ἐξουσίαν νά ἀφαιρῇ καί νά ἐπαναφέρῃ τήν Θείαν Χάριν, ὅποτε αὐτή τό θεωρεῖ σκόπιμον πρός ὄφελος τοῦ συνόλου. Ὁ Κύριος ἄφησε εἰς τούς Ἁγίους Ἀποστόλους καί τούς διαδόχους τους σαφεῖς ὁδηγίες διά τήν διακυβέρνησιν τῆς Ἐκκλησίας μέ τήν δύναμιν τῆς ἐξουσίας. “Ἀμὴν λέγω ὑμῖν, ὅσα ἐὰν δήσητε ἐπὶ τῆς γῆς, ἔσται δεδεμένα ἐν τῷ οὐρανῷ, καὶ ὅσα ἐὰν λύσητε ἐπὶ τῆς γῆς, ἔσται λελυμένα ἐν τῷ οὐρανῷ”[24]. Ἀλλοίμονον ἄν ἡ Θεία Χάρις ἦταν ἕρμαιον τοῦ κάθε αἱρετικοῦ καί βλασφήμου[25], καί ἐγκλωβισμένη κάτω ἀπό δικολαβισμούς παπικοῦ τύπου, περιμένοντας τήν ἀνάνηψιν τῶν ἰδίων παρανομούντων, διά νά συγκροτήσουν Σύνοδο..., ὥστε νά καταδικάσουν τόν ἑαυτόν τους!
Διά νά βρεθῇ κάποιος ἐκτός Ἐκκλησίας καί νά ἀπωλέσῃ τήν Χάριν, δέν χρειάζονται πολλές... διατυπώσεις, ἀρκεῖ νά ἐκφράσῃ κάποια αἵρεσιν καί νά ἐμμείνῃ εἰς αὐτήν. Ὅλα τά ἄλλα γίνονται αὐτομάτως!!! Διά ἕναν κληρικόν τά πράγματα εἶναι χειρότερα, διότι δέν ἀποκόπτεται μόνον προσωπικῶς[26] ἀπό τήν δοσμένην ἀπό τόν βλασφημούμενον Κύριον Χάριν, ἀλλά λόγῳ τῆς ἰδικῆς του πτωτικῆς καταστάσεως στερεῖ καί ἀπό τό ποίμνιό του τοιαύτη ἐπισκίασιν.
Τό παράδειγμα τοῦ φωτιστικοῦ λαμπτῆρος εἶναι λίαν εὔστοχον, διά νά καταδείξῃ τήν κατάστασιν ἑνός ἀκρίτου αἱρετικοῦ, πού ἀποτολμᾷ νά τελῇ τά Θεῖα Μυστήρια, ὑπάρχων ἀμετανόητος. Ὁ λαμπτῆρας αὐτός ὅταν δέν δέχεται παροχήν ἠλεκτρικοῦ ρεύματος παραμένει σβησμένος, ἀσχέτως ἄν ἡ ὑπόστασίς του ὡς λαμπτῆρος εἶναι ἀκεραία. Ἔτσι καί ὁ ἄκριτος κληρικός πού μέ τήν κακήν του ὁμολογίαν ἐβγῆκε ἐκτός Ἐκκλησίας, ἔχει τήν διατήρηση τοῦ τύπου, ἀλλά ἀνενέργητον καί ἀδρανῆ, καθώς ἀπό μόνος του χωρίς τήν συνύπαρξη τῆς Χάριτος λογίζεται ὡς οὐδέν. Τά μυστήρια πού ἐνεργεῖ δέν εἶναι ἰσχυρά, εἶναι ὅμως δυνάμει ἀποδεκτά ἀπό τήν Ἐκκλησία, μέ τήν προϋπόθεσιν τῆς ἐπιστροφῆς του εἰς Αὐτήν. Παρόμοιος εἶναι καί ὁ τρόπος ἀποδοχῆς ἀπό τήν Ἐκκλησία καί τοῦ βαπτίσματος πού τελεῖται ἐκτός Αὐτῆς. Τό ψευδοβάπτισμα ἔστω καί ἄν πληροῖ τόν ὀρθόδοξον τύπον θεωρεῖται παντελῶς ἀνυπόστατον, ἀλλά λαμβάνει κατ' οἰκονομίαν ὑπόστασιν μόνον μέσα στά ὅρια τῆς Ἐκκλησίας. Ὁ διακόπτης στήν προκειμένη περίπτωσιν πού ἀποσυνδέει καί ἐπανασυνδέει τόν λαμπτῆρα, εἶναι ἡ διά ὀρθῆς ὁμολογίας πίστη, πού σέ εἰσάγει καί ἐξάγει τῆς Ἐκκλησίας καί κατόπιν ἡ Συνοδική Ἀπόφασις πού ἐπικυρώνει ἐπισήμως τό γεγονός.
Διά τήν δυνατότητα ἐφαρμογῆς τῆς οἰκονομίας πρός ἀποδοχήν ἑνός μυστηρίου ὑπό αἱρετικῶν τελουμένου, ἀπαιτεῖται ὡς εἴπαμε νά διατηρεῖται ὁ ὀρθός τύπος τοῦ μυστηρίου. Ἐάν οὗτος ἔχει παραποιηθεῖ, τότε οἰκονομία δέν δύναται νά ἐφαρμοσθῇ καί τελεῖται τοῦτο ἐξ ἀρχῆς ὡς οὐδέποτε γενομένου. Στήν περίπτωση ὅμως πού οἰκονομηθεῖ παρανόμως, χωρίς νά πληροῖ τίς προϋποθέσεις τῆς Ἐκκλησίας, τότε παρά τήν ἀποδοχήν του, θά παραμείνῃ προβληματικό ὡς ἦταν καί πρίν! Ἄς φέρωμεν καί πάλιν τό παράδειγμα τοῦ λαμπτῆρος. Ἐάν οὗτος ἔχει ὑποστεῖ κάποιο κατασκευαστικό λάθος κατά τήν διαδικασίαν παραγωγῆς του, τότε παρ' ὅτι θά τόν συνδέσωμεν εἰς τό ἠλεκτρικόν δίκτυον, αὐτός θά παραμείνῃ σβηστός! Διά τόν λόγον αὐτόν θά πρέπῃ νά προσέξουν πολύ τίς συνέπειες, ὅσοι ἀποδέχονται ἀδιακρίτως παράτυπα μυστήρια αἱρετικῶν (κυρίως, ὅσον ἀφορᾶ τό ἐλλιπές χωρίς τίς ἀπαιτούμενες καταδύσεις βάπτισμα), καθώς αὐτά δέν προσφέρουν οὐδεμίαν ὠφέλειαν εἰς τόν οἰκονομούμενον, ἀλλά μᾶλλον ἀνυπολόγιστον ψυχικήν ζημία!!!
Ἡ Ἐκκλησία ὅπως εἴπαμε ἔχει τήν ἐξουσίαν ἐπί τῶν Μυστηρίων, καί ἐνεργεῖ εἰς κάθε περίστασιν ἀναλόγως, μέ γνώμονα πάντοτε τό συμφέρον της, εἰς τό πλαίσιον τῆς οἰκονομίας. Κάτω ἀπό αὐτό τό σκεπτικόν, πολλές φορές ἀποδέχτηκε μυστήρια αἱρετικῶν πού εἶχον πρό πολλοῦ καταδικαστεῖ καί καθαιρεθεῖ, χωρίς νά συλλογιστῇ ἄν αὐτοί ἦταν κεκριμένοι ἤ ἄκριτοι, ἤ ἄν τά μυστήριά τους ἦταν ἀνυπόστατα ἤ ἰσχυρά, ἄκυρα ἤ ἔγκυρα. Ὁ πρωταρχικός σκοπός της ἦταν ἕνας, νά τούς ἐπαναφέρῃ εἰς τήν Ἐκκλησίαν· τά ὑπόλοιπα εἶναι ἰάσιμα.
Τρανταχτό παράδειγμα ἡ ΣΤ' Οἰκουμενική Σύνοδος, πού εἰς τόν 95ον Κανόνα ἀποδέχεται παμπάλαιους ἀναθεματισμένους καί καθῃρημένους αἱρετικούς (Ἀρειανούς, Μακεδονιανούς, Ναυατιανούς, Τεσσαρεσκαιδεκαδίτες, Ἀπολιναριστές, κ.ἄ), μόνον διά τῆς ἐπιδόσεως Λιβέλλων καί τήν χρῖσιν ἁγίου Μύρου. Οὐδεμία ἀναχειροτονία ἤ ἐπανάληψις ἄλλου Μυστηρίου! Εἶναι Δόγμα εἰς τήν Ὀρθόδοξον Ἐκκλησίαν, ὅτι μόνον μέσα εἰς τά ὅριά της μποροῦν νά τελεσθοῦν ἔγκυρα κατά πάντα Μυστήρια· τά ἔξω αὐτῆς τελούμενα εἶναι παντελῶς ἄκυρα καί ἀποβλητέα, οἰκονομητέα ὅμως τινῶν ἐξ αὐτῶν κατά περίστασιν. Ἅπαξ καί ὁ κληρικός ἐβγῆκεν ἀπό τήν Ἐκκλησίαν, ἡ Χάρις σταματᾶ νά ἐπισκιάζῃ αὐτόν, ὄχι μόνον προσωπικῶς, ἀλλά καί τά μυστήριά του, ἔστω καί ἄν ἡ Ἐκκλησία δέν προέβη ἔτει εἰς τήν ἄμεσον ἀφαίρεσιν τῆς ἱερωσύνης του διά τῆς καθαιρέσεως.
Αὐτό βεβαίως δέν μποροῦν νά τό ἀντιληφθοῦν οἱ ἀντιλέγοντες, προβάλλοντες συνεχῶς τό ἐξῆς ἐπιχείρημα: Ἐάν λέγουν οἱ χειροτονίες καί κατ' ἐπέκτασιν τά ὑπόλοιπα μυστήρια τῶν ἐκτός ἐκκλησίας εἶναι ἀνίσχυρα, τότε διατί ἡ Ἐκκλησία προβαίνει εἰς τήν καθαίρεσιν ὄχι μόνον τῶν χειροτονούντων, ἀλλά καί τῶν χειροτονουμένων, ἤ κατά τήν ἐπανένταξίν τους δέν τούς ἀναχειροτονεῖ; Ἡ ἀπάντησις εἶναι ἁπλή!
“Μὲ βάσῃ τὴν ἀρχὴ ὅτι εἰς τό μεῖζον περιέχεται καὶ τὸ ἔλασσον, ὑποστηρίζεται - ὀρθῶς - ὅτι ἡ ἑκούσια ἔξοδος ἀπὸ τὴν Ἐκκλησία (καὶ μάλιστα εἰς τάς περιπτώσεις πού ἔχει ἐπιβληθεῖ ἀφορισμὸς) ἐπιφέρει χωρὶς ἄλλο καὶ τὴν ἀποβολὴ τῆς ἰδιότητας τοῦ κληρικοῦ πού τυχὸν εἶχε τὸ πρώην μέλος τῆς Ἐκκλησίας. Ἡ ἀντίθετη λύσῃ θὰ ἦταν τελείως παράλογη. Ἀλλὰ διά λόγους ἐκκλησιαστικῆς τάξῃς σκόπιμο θὰ ἦταν νά προβαίνει ἡ Ἐκκλησία καὶ σὲ καθαίρεση τοῦ ἐξερχόμενου ἀπό τίς τάξεις τῆς, ὥστε σὲ περίπτωση ἄρσης τοῦ ἀφορισμοῦ ἢ ἐνδεχομένης ἐπανόδου τοῦ τέως ὀρθοδόξου εἰς τούς κόλπους της, νά μὴν ἀνακτᾷ αὐτὸς αὐτόματα καὶ τὴν ἰδιότητα τοῦ κληρικοῦ”[27]. Ἐπάγει: “Ἡ ἐν προκειμένῳ ἐφαρμογή τῆς οἰκονομίας ἀναφέρεται τόσον εἰς τό σημεῖον τῆς ἀναγνωρίσεως τῆς τοιαύτης χειροτονίας γενικῶς, διότι αὕτη θεωρεῖται καί πρέπει νά θεωρῆται ἀπό τῆς Ἐκκλησίας ὡς μηδέποτε γενομένη, ὅσον εἰς τό σημεῖον τοῦ δυνατοῦ τῆς κατ’ οἰκονομίας μή ἐπαναλήψεως τῆς χειροτονίας, ἄν ποτέ ἐδημιουργεῖτο ζήτημα, μετά τήν χορηγηθεῖσαν συγγνώμην, χρησιμοποιήσεως τοῦ οὕτως ἀνωμάλως χειροτονηθέντος ὡς κληρικοῦ. Εἰς τήν περίπτωσιν ταύτην τήν οἰκονομίαν δέν θά ἠδύνατο, νά χορηγήσῃ ὁ οἰκεῖος ἐπίσκοπος, ἀλλ' ἡ σύνοδος, ἤ μᾶλλον τό ἁρμόδιον Ἐκκλησιαστικόν δικαστήριον, ὅπερ καί μόνον ἔχει τό δικαίωμα νά ἄρῃ ἤ τροποποιήση τήν ποινήν. Τό αὐτό προκειμένου περί κατ’ οἰκονομίαν μή ἐπαναλήψεως τῆς χειροτονίας τοῦ ὑπό καθῃρημένου Ἐπισκόπου χειροτονηθέντος κληρικοῦ, ἀνεξαρτήτως τῆς ἄρσεως ἤ τροποποιήσεως τῆς ποινῆς τοῦ καθαιρεθέντος ἐπισκόπου. Ἡ Ἐκκλησία κατά ταῦτα δύναται οἰκονομίᾳ χρωμένη, κατ’ ἀναλογίαν τῆς μή ἀναχειροτονήσεως τοῦ ὑπ' αὐτῆς τυχόν συγχωρουμένου καθῃρημένου ἐπισκόπου, νά μή ἀναχειροτονήσῃ τόν οὑτωσί χειροτονηθέντα ὑπό τοῦ καθῃρημένου ἐπισκόπου. Ἐκ τούτου ἐξάγεται ὅτι ἡ τυχόν ἄρνησις ἐφαρμογῆς τῆς οἰκονομίας θά εἶχεν ὡς συνέπειαν δυναμικῶς τήν τοῦ ἐκ καθῃρημένου ἐπισκόπου προελθόντος κληρικοῦ ἀναχειροτόνησιν, ἐφ’ ὅσον μάλιστα παρ’ ἡμῖν οὐδείς λόγος περί του ἀνεξαλείπτου τῆς ἱερωσύνης (character indelebilis) δύναται νά γίνῃ, τῆς Ἐκκλησίας ἡμῶν μή ἀποδεχθείσης τοιαύτην διδασκαλίαν, οὐδέ κἄν σχετικήν θεωρίαν διά τῆς θεολογίας αὐτῆς ἀναπτυξάσης”[28].
Δέν εἶναι λοιπόν ἡ ἰσχύς τῶν μυστηρίων, αὐτή πού κάνει τήν Ἐκκλησίαν νά τά μεταχειρίζεται τοιουτοτρόπως, ἀλλά ἡ ἐκκλησιαστική τάξις, πού ἐπιβάλλει αὐτήν τήν τακτικήν καί ἡ δυνατότητα τῆς χρήσης Οἰκονομίας. Εἶναι σημαντικόν νά ποῦμε, ὅτι μέ τόν τρόπον αὐτόν τῆς καθαιρέσεως τῶν ὑπό καθῃρημένων χειροτονουμένων, γνωστοποιεῖται καί εἰς τό εὐρύ πλήρωμα τῆς Ἐκκλησίας, ἡ κατάσταση πού περιῆλθαν τά σεσηπότα αὐτά μέλη της, ὥστε οἱ λοιποί νά προφυλάσσονται ἐξ αὐτῶν. Διαφορετικῶς θά μποροῦσαν νά κινοῦνται διακριτικῶς ἀναμέσον τοῦ ποιμνίου, ἄγνωστοι ὄντες εἰς τούς πολλούς, ὡς τυχοδιῶκτες, ἤ ἄν ἦσαν αἱρετικοί, διαδίδοντες τάς κακοδοξίας τους διαφθείροντας τούς πιστούς. Ἡ γνωστοποίησις λοιπόν τῶν ψευδοποιμένων εἶναι μείζονος σημασίας! Ἐκ τούτου ἡ καθαίρεσις τῶν ἐντός Ἐκκλησίας εἶναι ἀναγκαία, ἀλλά ὄχι οὐσιώδης ὅσον ἀφορᾶ τήν Ἀποστολικήν Διαδοχήν καί τήν ἰσχύν τῶν μυστηρίων τους. Τά ὑπό τῶν αἱρετικῶν, ἤ ὑπό καθῃρημένων λοιπόν μυστήρια ἀντιμετωπίζονται ὡς ἀνίσχυρα, καί ἡ τυχόν ἀποδοχή τους σημαίνει, ὄχι τήν ἀναγνώρισιν τῆς ἐγκυρότητος αὐτῶν καθ' αὐτῶν, ἀλλά ἕνεκα οἰκονομίας λόγῳ τῆς ἐπανεισδοχῆς τῶν τελούντων αὐτά εἰς τό σῶμα τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας. Δι’ αὐτό ἐάν σέ περίπτωσιν πού ἡ Ἐκκλησία ἔκρινε προσφορότερον νά ἐφαρμοστῇ ἡ ἀκρίβεια, τότε αὐτές οἱ ἴδιες χειροτονίες, θά ἐτελοῦντο ἐξ ἀρχῆς, χωρίς αὐτό βεβαίως νά λογισθῇ ὡς ἀναχειροτονία[29].
Εἶναι καταφανέστατη λοιπόν καί ἡ ἐξῆς ἀντίφασις εἰς τήν ὁποίαν ἐκπίπτουν οἱ ὑποστηρικτές τῆς Ἀνεξαλείπτου χειροτονίας, ἀφοῦ ἀπό τήν μία δοξάζουν, ὅτι οἱ χειροτονούμενοι ὑπό καθῃρημένων ἔχουν ἰσχυρές χειροτονίες, διό καί γίνονται δεκτές ἄνευ ἀναχειροτονίας, καί ἀπό τήν ἄλλην λέγουν πώς ἡ καθαίρεσις δέν ἀποτελεῖ ἀφαίρεσιν τῆς Ἱερωσύνης, παρά μόνον ἐπίσχεσιν τῆς χάριτος αὐτῆς! Ἄν λοιπόν ὑπάρχει ἐπίσχεσις τῆς Χάριτος κατά τήν καθαίρεσιν τοῦ χειροτονοῦντος, τότε πῶς μεταδόθηκε ἡ ἱερωσύνη εἰς τόν χειροτονούμενον παρακεκωλυμένης τῆς Χάριτος, καί διατί κόπτονται ὑπέρ τῆς ἐγκυρότητος αὐτῆς; Ἄρα τό ἀποτέλεσμα τῆς χειροτονίας εἶναι ἐντελῶς ἀνυπόστατο, διότι ἡ Θεία Χάρις εἶναι αὐτή πού ἐνεργεῖ τήν Ἱερωσύνην, καί ἄρα ὁ χειροτονῶν δέν μετέδωσε τίποτε!!! Εἴτε δηλαδή ἀφαιρεῖται ἡ Ἱερωσύνη κατά τήν καθαίρεσιν, εἴτε γίνεται ἐπίσχεσις τῆς Χάριτος αὐτῆς, τό ἀποτέλεσμα εἶναι ἀκριβῶς τό ἴδιον, διά τήν ποιότητα τῆς χειροτονίας πού θά πραγματωθῇ, ἀσχέτως ἄν ὁ πράττων τήν χειροτονίαν ἔχει Ἱερωσύνην, καθώς εἶναι ἀνενέργητος[30]. Ἡ ἱερωσύνη λοιπόν καί ἡ Ἀποστολική Διαδοχή, ἔστω καί ἄν ἀποδεχθῶμεν τήν θεωρίαν τους, σταματᾶ εἰς τήν πρώτην γενιά τῶν καθῃρημένων, καί δέν μεταδίδεται πέραν αὐτῆς. Πῶς λοιπόν ὑποστηρίζουν ἰσχυρές χειροτονίες, ὄχι ἁπλῶς εἰς τούς ἐξ ἀρχῆς χειροτονημένους ὑπό καθῃρημένων ἤ αἱρετικῶν, ἀλλά καί εἰς τούς μετά πολλούς αἰῶνες ἐπιγόνους αὐτῶν; Διότι αὐτό λέγουν, ὅταν ἰσχυρίζονται πώς ἡ ἀποδοχή τῶν χειροτονιῶν αὐτῶν ἔγινε ὄχι κατ' Οἰκονομίαν, ἀλλά λόγῳ πραγματικῆς μεταδόσεως τῆς Χάριτος, διά τῆς ὑπάρξεως τῆς ἱερωσύνης!
Ἕνας ἀπό τούς κύριους ''θεωρητικούς'' αὐτῶν τῶν δοξασιῶν εἶναι καί ὁ ἐκλιπών Ἀριστ. Δελήμπασης, ὁ ὁποῖος μᾶς ἀφήνει πραγματικά ἀφώνους μέ τίς ἀντιφάσεις του. Εἰς ὅλον σχεδόν τό βιβλίον του ''Πάσχα Κυρίου'', προσπαθεῖ νά μᾶς πείσῃ διά τήν ἐγκυρότητα τῶν μυστηρίων, καθῃρημένων τε καί ἀκαθαιρέτων, αἱρετικῶν καί σχισματικῶν, καί πᾶσι λογῆς ''ἀκρίτων''! “'Τά Μυστήρια θεωροῦνται ἀνύπαρκτα καί ἀνυπόστατα, ὅτε ὁ τελῶν ταῦτα ἱερεύς ὑπέστη τό μέγα ἀνάθεμα, ὅ “οὐδέν ἕτερόν ἐστιν, ἤ χωρισμός ἀπό τοῦ Θεοῦ” καί “πάσης” “τῆς Καθολικῆς Ἐκκλησίας”. Τοῦτο τό μέγα ἀνάθεμα ὑπέστη π.χ. ὁ αἱρεσιάρχης Νεστόριος, ὅν ἡ Γ' Σύνοδος κατεδίκασε τελεσιδίκως “τοῦ ἐπισκοπικοῦ ἀξιώματος καί παντός, συλλόγου ἱερατικοῦ”. Διό, ἐνῷ οἱ ἄλλοι καθαιρούμενοι καί “ἐν τῷ τῶν λαϊκῶν ἀπωθούμενοι τόπῳ”, ἤτοι συμπροσευχόμενοι “μέ τούς πιστούς”, “λαϊκῶν ἀνύσουσι (θά ἐπιτελέσωσι) διαγωγήν”, οἱ τιμωρούμενοι διά τοῦ μεγάλου ἀναθέματος λογίζονται ὡς ἐκτός τῆς Ἐκκλησίας λαϊκοί. Δηλαδή, οἱ πρῶτοι τίθενται εἰς τόπον λαϊκῶν ὡς καθῃρημένοι κληρικοί, οἱ δέ δεύτεροι γίνονται λαϊκοί”[31]. Δυστυχῶς, ἀδυνατοῦμε νά κατανοήσωμεν τό σκεπτικόν του καί τήν ἐκκλησιολογίαν πού βασίζεται! Ἐνῷ ἐπί τέλους ἀναφέρει τήν ὕπαρξιν ἀνυποστάτων μυστηρίων εἰς τούς καταδικασμένους αἱρετικούς, ἀποδίδει ὅμως αὐτήν, μόνον εἰς τήν ἐπιβολήν τοῦ μεγάλου ἀναθέματος καί ὄχι εἰς τήν καθαίρεσιν πού τούς ἐπέβαλεν ἡ Σύνοδος! Διαχωρίζει μάλιστα καί τήν τάξιν εἰς τήν ὁποία καθίστανται· ἄλλο εἶναι λέγει, τό ἀποτέλεσμα τῆς καθαιρέσεως καί ἄλλο τοῦ μεγάλου ἀναθέματος, ἀφοῦ τό πρῶτον τούς κατατάσσει εἰς τόν τόπον τῶν λαϊκῶν (διατηρῶντας βεβαίως τήν ἰδιότητα τοῦ κληρικοῦ), ἐνῷ τό δεύτερον σάν ἁπλούς λαϊκούς! Ἡ συνέπεια τῆς δευτέρας περιπτώσεως ὀφείλεται λέγει, εἰς τό ὅτι εἶναι ἐκτός Ἐκκλησίας. Θά μπορούσαμε νά σχολιάσωμεν ἐκτενῶς τούς ἀνωτέρω παραλογισμούς, ἀλλά θά ἐπικεντρωθῶμεν εἰς τό κυριότερον σημεῖον κατά τήν γνώμην μας. Αὐτό πού καθιστᾷ λαϊκούς τούς καταδικασμένους αἱρετικούς λέγει, εἶναι τό ἀνάθεμα πού τούς ἔβγαλε ἀπό τήν Ἐκκλησίαν· ἐμεῖς ὅμως γνωρίζουμε ἀπό τήν ἁγιοπατερικήν διδασκαλίαν τῆς Ἐκκλησίας μας, ὅτι ἐκτός Ἐκκλησίας βγαίνει αὐτός πού θά ἀποδεχθῇ αἱρετικές διδασκαλίες, καί δή κεκριμένες, ὡς ὀρθές, ἀρνούμενος μάλιστα νά τάς ἀποβάλῃ ἐλεγχθείς. Τό ἀνάθεμα εἶναι ἡ ἐπισημοποίησις καί τό τελεσίδικον (δηλαδή τέρμα τό ''δίπορτο'') τῆς ἐξόδου ἀπό τήν Ἐκκλησίαν τοῦ ἑκάστοτε ἀμετανοήτου αἱρετικοῦ, καί ὄχι ἡ αἰτία! Ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς εἶναι σαφέστατος ἀναφερόμενος εἰς τόν ἄκριτον πατριάρχην Κων/λεως Ἰωάννην Καλέκα, ὅταν λέγει: “Καί γάρ οἱ τῆς τοῦ Χριστοῦ Ἐκκλησίας ὅλοι τῆς ἀληθείας εἰσί, καί οἱ μή τῆς ἀληθείας ὄντες, καθάπαξ οὐδέ τῆς τοῦ Χριστοῦ Ἐκκλησίας εἰσί”[32]. Σέ μετάφραση: “ Διότι οἱ ἀνήκοντες εἰς τήν Ἐκκλησία τοῦ Χριστοῦ εἶναι ὀπαδοί τῆς ἀληθείας καί ὅσοι δέν ἀνήκουν εἰς τήν ἀλήθεια, δέν ἀνήκουν οὔτε εἰς τήν Ἐκκλησία τοῦ Χριστοῦ”. Δέν ὑπάρχουν δύο ἔξοδοι ἀπό τήν Ἐκκλησίαν τοῦ Χριστοῦ, μία διά τοῦ ἀναθέματος καί ἡ ἄλλη διά τῆς ἀπωλείας τῆς ὀρθῆς ὁμολογίας, ἤτοι τῆς ἀληθείας. Αὐτά εἶναι σοφίσματα διά νά στηριχθῇ ἡ πλάνη καί ἡ ἀντορθόδοξος ἐκκλησιολογία τους! Ὁ Κύριος μᾶς εἶπε πώς ἡ Ἐκκλησία συνίσταται ἀκόμη καί ἀπό δύο ἤ καί τριῶν ἀτόμων. Ἄν εἰς τήν ἱστορίαν τῆς Ἐκκλησίας ὑπάρχει ἡ περίπτωσις αὐτή νά συρρικνωθῇ τόσο πολύ, ὥστε νά φθάσῃ εἰς αὐτόν τόν ἐλάχιστον ἀριθμόν, τότε ποῖον ἀνάθεμα ἤ ποία Σύνοδος εἶναι αὐτή πού ἐκβάλει τούς ὑπολοίπους τελεσιδίκως ἐκτός της; Διότι, ὁ Κύριος ἐδῶ, δέν πιστεύω νά χρησιμοποιῇ διά τούς ἐκτός Ἐκκλησίας, τόν Ὅρο ''δυνάμει''...! Εἷναι λοιπόν φανερόν ὅτι ἡ ἀπώλεια τῆς ὀρθῆς ὁμολογίας σέ βγάζει ἐκτός Ἐκκλησίας, καί ὄχι κάποιες τυπικές διατυπώσεις, ἀναγκαῖες ὅμως δι' ἄλλους λόγους!!!
Τό συμπέρασμα
ἐξ ὅλων αὐτῶν νομίζω εἶναι, ὅτι οἱ ὑποστηρικτές[33] αὐτῶν τῶν
ἀντορθοδόξων καί ξενόφερτων δοξασιῶν ἀποδέχονται τήν ἰσχύν ὅλων τῶν
χειροτονιῶν, εἴτε αὐτές προέρχονται ἀπό καθῃρημένους, εἴτε ἀπό αἱρετικούς
κεκριμένους· ἔστω καί ἄν δέν τολμοῦν νά τό παραδεχθοῦν φανερῶς!
Ἕνας ἄλλος ἐκ τῶν ὑποστηρικτῶν τῆς ἐγκυρότητος τῶν ὑπό καθῃρημένων τελουμένων μυστηρίων, λέγει τό ἐξῆς: “Ἡ ποινή τῆς καθαιρέσεως ἔχει σχέση μέ τό ζήτημα τοῦ ἀνεξαλείπτου ἤ μή τῆς ἱερωσύνης. Πολλοί κανονολόγοι ἔχουν τήν γνώμη, ὅτι ἡ ἱερωσύνη δέν ἔχει ἀνεξάλειπτο χαρακτῆρα καί συνεπῶς ἡ καθαίρεση ἀφαιρεῖ καί τό χάρισμα (τή χάρη) τῆς ἱερωσύνης. Ἄλλοι πάλι δέχονται, ὅτι, ἐπειδή τή χάρη τῆς ἱερωσύνης τή παρέχει ὁ Θεός, δέν μπορεῖ νά τήν ἀφαιρέσει ἄνθρωπος καί ἑπομένως εἶναι ἀνεξάλειπτη”[34]. Εἶναι ἀδιανόητον πώς τέτοιες ἀνοησίες μποροῦν νά σταθοῦν ὡς ἐπιχειρήματα σοβαρά καί νά γίνουν μάλιστα καί πιστευτά ὑπό μεγαλοκαθηγητῶν πανεπιστημίων! Θά ἔπρεπε νά γνωρίζῃ ὅτι τά Μυστήρια τοῦ θεοῦ ἐπί τῆς γῆς τά διαχειρίζεται ἡ Ἐκκλησία, καί αὐτή ἀποφασίζει διά τήν ἐγκυρότητα ἤ μή αὐτῶν, καί τό ποιός θά τά λάβῃ ἤ μή. Αὐτή εἶναι ἡ ἐξουσία πού ἔλαβαν οἱ ἅγιοι Ἀπόστολοι ἐπί τῆς γῆς. Δι' αὐτό, Αὐτή καί μόνον Αὐτή, ἔχει τήν δυνατότητα νά ἐπιλέγῃ ἀναλόγως τῆς καταστάσεως, ὥστε νά οἰκονομῇ ἤ νά τηρῇ τήν ἀκρίβειαν ἐπί τῶν ὑπό αἱρετικῶν ἤ καθῃρημένων μυστηρίων. Ἄνθρωποι τό ἀποφασίζουν!!! Διερωτώμεθα, τήν ἀφαίρεσιν τῆς χάριτος τῆς Ἱερωσύνης δέν μπορεῖ νά τήν πράξῃ ἄνθρωπος, διότι ἐδόθη ἀπό τόν Θεόν· τήν ἐπίσχεσιν αὐτῆς πῶς μπορεῖ νά τήν κάνῃ; Πόσο μεγάλη εἶναι ἡ διαφορά; Ἡ θέσις τῶν Πατέρων ὅμως εἶναι ξεκάθαρη καί εἰς αὐτό τό θέμα· ἄς ἀκούσωμεν τόν ἅγιον Νικόδημον τί ἀναφέρει εἰς τήν ὑποσημείωσιν τοῦ ΛΕ΄ Ἀποστολικοῦ Κανόνος, περί τινων πού ἔλαβον παρ' ἐνορίαν χειροτονίαν καί καθῃρέθησαν δι' αὐτό: “Ἤθελε δέ ζητήσῃ τινάς ἄν οἱ χειροτονηθέντες ἀπό τόν ὑπερόριον Ἀρχιερέα Κληρικοί, χωρίς τῆς γνώμης τοῦ ἐνορίου Ἀρχιερέως, καί καθαιρεθέντες, ἠμποροῦν νά λάβωσι πάλιν τόν βαθμόν τοῦ κλήρου, ἀπό τόν ὁποῖον ἐξέπεσον, ἤ δέν ἠμποροῦν; Φαίνεται ὅτι ἠμποροῦν, ὡς λέγουσί τινες, ἐπειδή ὄχι διά ἁμαρτίαν ἰδικήν των ἀπό τόν κλῆρον ἐξώσθησαν, ἀλλά διά τήν αἰτία τοῦ αὐτούς παρ' ἐνορίαν χειροτονήσαντος, καί μάλιστα, ἄν καί δέν ἤξευραν, ὅτι ὁ χειροτονήσας αὐτούς, παρά γνώμην τοῦ κατά τόπους ἀρχιερέως τούς ἐχειροτόνησεν. Ἐπειδή δέ νά ἀναλάβουν τόν βαθμόν τοῦ κλήρου των ἠμποροῦν, ἄραγε μέ δευτέραν χειροθεσίαν τοῦ κατά τόπον Ἀρχιερέως, ὡς καθῃραμένοι, τοῦτον ἀναλαμβάνουν, ἤ μέ μόνην τήν αὐτοῦ συγκατάνευσιν καί τό στέρξιμον; Ἴσως μέ μόνην τήν αὐτοῦ συγκατάνευσιν: τοῦτο μέν, διότι εἶναι ἀπηγορευμένον νά γίνωνται δεύτεραι χειροτονήσεις, κατά τούς Κανόνας· τοῦτο δέ, καί διατί, καθώς ἕνας ἁρπάσῃ μίαν γυναῖκα καί χωρίς τήν γνώμην τοῦ Ἀρχιερέως καί τῶν γονέων τῆς γυναικός, βάλλει τινά ἱερέα καί τούς στεφανώσῃ, ἐάν μετά ταῦτα τό μάθῃ ὁ Ἀρχιερεύς, καί οἱ γονεῖς τῆς γυναικός, καί στέρξουν εἰς τόν γάμον, δέν γίνεται πάλιν δευτέραν ἱερολογία, (ὅθεν καί ὁ μέγας Βασίλειος εἰς τόν κβ᾿. Κανόνα θέλει μέ μόνην τήν θέλησιν τῶν γονέων νά ἔχῃ τό κῦρος καί τήν σύστασιν τό τοιοῦτον ἐξ ἁρπαγῆς συνοικέσιον): τοιουτοτρόπως καί ἡ χειροτονία τῶν παρά τοῦ ὑπερορίου Ἀρχιερέως χειροτονηθέντων, ἐάν μόνον στέρξῃ ὁ κατά τόπον Ἀρχιερεύς, ἔχει τό κῦρος καί τήν ἰσχύν, ὡσάν νά ἦτο καί χειροτονία αὐτόχρημα ἰδική του. Διότι, καθώς ἡ τῆς καθαιρέσεως τῶν τοιούτων αἰτία προῆλθεν ἀπό τήν ἀκουσιότητα τῆς γνώμης τοῦ κατά τόπον Ἀρχιερέως, οὕτω καί τό κῦρος τῆς χειροτονίας αὐτῶν προέρχεται ἀπό τήν θέλησιν καί γνώμην τοῦ ἰδίου Ἀρχιερέως”[35].
Τά προλεχθέντα ὑπό τοῦ Ἁγίου, φυσικά ἡ Ἐκκλησία τά ἐφαρμόζει, ὄχι μόνον εἰς ἀντικανονικάς χειροτονίας ὑπό ὑπερορίων Ἀρχιερέων, ἀλλά καί εἰς αἱρετικῶν τοιαύτας, πού εἶχαν κόψει τήν Διαδοχήν ἐδῶ καί αἰῶνας! Ἄς μή μᾶς φαίνεται λοιπόν παράξενος, ἐξ ὅλων αὐτῶν πού ἀναφέραμε, ὁ τρόπος πού ἐνεργεῖ ἡ Ἐκκλησία, διότι ὡς προείπαμε σκοπός της εἶναι ἡ διασφάλισις καί ἑνότης τοῦ ποιμνίου καί ὄχι ἡ τιμωρία καί ἡ διαίρεσις.
Αὐτές λοιπόν ἐν συντόμῳ εἶναι οἱ θέσεις μας ἐπί τοῦ προκειμένου ζητήματος πού ἀπασχολεῖ καί διχάζει εἰς μεγάλον βαθμόν τό Ὀρθόδοξον ποίμνιον, πού διαχώρισε τήν θέσιν του ἀπό τήν κοινωνίαν τῆς αἱρέσεως, καί προβληματίζεται ἐπί τοῦ πρακτέου! Ἐλπίζομε νά συμβάλλαμε κάπως εἰς τήν ἐπίλυσιν αὐτοῦ τοῦ προβλήματος, ζητοῦντες συνάμα τήν κατανόησιν τῶν ἀναγνωστῶν, διά τίς ὅποιες ἀστοχίες.
[1] Πρβλ. Π. Τρεμπέλα, Δογματική, τόμ. Γ' σελ. 28-29.
[2] Παντελεήμονος Ροδοπούλου, Ἐπιτομή Κανονικοῦ Δικαίου, σελ. 125. “Τό Ἀνεξάλειπτον τῆς ἱερωσύνης. Κατά τήν θεωρίαν αὐτήν ἡ χειροτονία δέν ἐξαλείφεται καί ἐάν ὁ καθαιρεθείς ἱερεύς ἀποκατασταθῇ δέν ἐπαναλαμβάνεται ἡ χειροτονία. Ἡ Ὀρθόδοξος Ἐκκλησία δέν ἔχει ἀποφανθῇ ἐπισήμως ἐπί τοῦ θέματος αὐτοῦ. Ἡ Ρωμαιοκαθολική Ἐκκλησία καθιέρωσε τό δόγμα αὐτό διά τῆς ἐν Τριδέντῳ συνόδου (1545-1563). Μερικοί Ὀρθόδοξοι θεολόγοι ἐπηρεασθέντες ἐκ τῆς Ρωμαιοκαθολικῆς διδασκαλίας ἐδέχθησαν τήν θεωρίαν αὐτήν. Ἡ μακραίων ὅμως πρᾶξις τῆς Ἐκκλησίας καί ἡ διδασκαλία αὐτῆς περί χάριτος ἀπορρίπτει τήν περί ἀνεξαλείπτου τῆς ἱερωσύνης θεωρίαν. Οἱ καθαιρούμενοι κληρικοί ἐπανέρχονται εἰς τήν τάξιν τῶν λαϊκῶν ἤ τῶν μοναχῶν”.
[3] Ἀποστασία καί Διχασμός, 1981, σελ. 74, πρβλ. καί σελ. 47.
[4] Ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Νηστευτοῦ, Κανών, ΚΗ'. Ἱερόν Πηδάλιον, σελ. 575.
[5] ΣΤ' Οἰκουμενική Σύνοδος, Κανών ΠΑ'. Ἱ. Πηδ. Σελ. 291.
[6] Αὐτόθι, Κανών, ΚΒ'. Ἱ. Πηδ. σελ. 237.
[7] Αὐτόθι.
[8] Ἱ. Πηδάλιον, ἔκδ. Ἀστέρος, σελ. 738.
[9] Πρβλ. Ἀποστασία καί Διχασμός, σελ. 47.
[10] Ἰ. Βαλέττα, ἐπιστολές Μ. Φωτίου, σελ. 412.
[11] Η.Θ.Ε. τόμ. 7ος, σελ. 151-152.
[12] Κ. Ράλλη, Ἐγχειρίδιον Ἐκκλησιαστικοῦ Δικαίου, σελ. 105. “Ἡ γνώμη τῶν δεχομένων ὅτι ἤδη ἐν τῇ ἐκκλησιαστικῇ ἀρχαιότητι οἱ καθαιρούμενοι παρέμενον potentialiter κληρικοί, ἀνεξιτήλου ὄντος τοῦ ἐκ τῆς χειροτονίας προσδιδομένου χαρακτῆρος, οὐδόλως ἀποδείκνυται ὑπὸ τῶν χωρίων, ἅτινα ἐπικαλοῦνται”.
[13] Αὐτόθι, τόμ. 9ος, σελ. 236.
[14] Πολλοί ἐκ τῶν ὑποστηρικτῶν τῶν περιέργων αὐτῶν δοξασιῶν ἐπικαλοῦνται κατά κόρον κάποιον σχολιασμόν ἐκ μέρους τοῦ ἁγίου Νικοδήμου, εἰς τήν ὑποσημείωσιν τοῦ ΚΗ' Ἀποστολικοῦ Κανόνος. Ἐκεῖ ἀφοῦ πρῶτον παραθέτει τίς διάφορες γνῶμες τινῶν Πατέρων ἐπί τοῦ θέματος, καταλήγει εἰς τό συμπέρασμα, ἄν καί ὄχι ἀποφατικῶς, ὡς ὁ ἴδιος λέγει, πώς τά ὑπό καθῃρημένων καί ὑπό αἱρετικῶν γενόμενα μυστήρια εἶναι ἰσχυρά! Εἰς τό συμπέρασμα αὐτό κατέληξε ἀφοῦ πρῶτα ἐπικαλούμενος τῆς ἀρχῆς πώς "τά ὅμοια ἐκ τῶν ὁμοίων πρέπει νά συμπεραίνονται καί νά κρίνονται", συνέκρινε τόν ΙΓ' Κανόνα τῆς ἐν Ἀντιοχείᾳ Συνόδου καί τόν Ε' Κανόνος τῆς ΣΤ' οἰκουμενικῆς, μέ αὐτές τίς περιπτώσεις τῶν καθῃρημένων καί αἱρετικῶν. Ἡ τοιαύτη σύγκρισις ὅμως εἶναι παντελῶς ἄστοχη, διότι οἱ δύο Κανόνες ἀναφέρονται εἰς τελείως διαφορετικάς καταστάσεις!!! Οἱ ἱεροί αὐτοί Κανόνες ὁμιλοῦν περί παρανόμων χειροτονιῶν πού ἐτελέσθησαν ἀπό κανονικούς Ἐπισκόπους, ἀκεραίαν ἔχοντες τήν Ἱερωσύνην, καί ὄχι ἀπό καθῃρημένους ἤ αἱρετικούς, πού ἐχώλαιναν περί αὐτήν. Εἶναι ἐντελῶς αὐθαίρετον νά κατατάξωμεν καί νά συγκρίνωμεν τίς δύο αὐτές περιπτώσεις μέ τό ἴδιον μέτρον, ἀφοῦ ἡ οὐσία τῆς παρανομίας ἀπέχει παρασάγγας! Εἶναι σάν νά ἐδικάζαμεν π.χ. ἕναν κατά συρροήν δολοφόνον μέ τόν νόμον πού δικάζεται κάποιος πού κατηγορεῖται γιά ἁπλή κλοπή!!!
[15] Θεοφίλου Καμπανίας, Νομικόν, ἔκδ. 1728, σελ. 28. “Ἀρχιερεύς μεγαλοσχημήσας, τελείως τῆς ἀρχιερωσύνης γυμνοῦται, ὁρίζει ὁ β' κανών τῆς ἐν τῇ ἁγίᾳ Σοφίᾳ συνόδου”.
[16] Ἁγίων Ἀποστόλων, Κανών ΚΕ', “Ἐπίσκοπος, ἤ Πρεσβύτερος, ἤ Διάκονος ἐπί πορνείᾳ, ἤ ἐπιορκίᾳ, ἤ κλοπῇ, ἁλούς, καθαιρείσθω, καί μή ἀφοριζέσθω. Λέγει γάρ ἡ Γραφή, ''Οὐκ ἐκδικήσεις δίς ἐπί τό αὐτό''. Ὡσαύτως καί οἱ λοιποί κληρικοί”.
[17] Νικοδήμου Μίλας, Ἐκκλησιαστικόν Δίκαιον τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας, 1906, σελ.708. “Ἕνεκα τῆς διάφορου θέσεως τῶν λαϊκῶν καί κληρικῶν ἐν τῇ ἐκκλησίᾳ, καί ἡ τιμωρία τῶν προσώπων ἑκατέρας τάξεως εἶναι διάφορος. Ἡ βαρύτατη ποινή τῶν μέν κληρικῶν εἶναι ἡ ἀποβολή ἐκ τοῦ πνευματικοῦ ἀξιώματος (καθαίρεσις), τῶν δέ λαϊκῶν ἀφορισμός. Τῇ δευτέρᾳ ταύτῃ ποινή δέν ὑπόκειται ὁ κληρικός ὡς τοιοῦτος”.
[18] Αὐτόθι, σελ.708. “Ὅταν δέ συνεπείᾳ τῆς καθαιρέσεως καταταγῇ οὗτος πάλιν εἰς τάς τάξεις τῶν λαϊκῶν, διαπράξας ἐνταῦθα παράπτωμά τι ἑπάγον τήν ποινήν τοῦ ἀφορισμοῦ, δι' ὅ ἔδει νά τιμωρηθῇ οὗτος κληρικός ὤν διά καθαιρέσεως, τιμωρεῖται τότε διά τῆς βαρυτάτης ταύτης ποινῆς, τῆς ἐπιβαλλομένης τοῖς λαϊκοῖς”. Πρβλ. καί σελ. 718.
[19] Αὐτόθι, σελ. 661.
[20] Theophanes Continuatus, Chronographia (lib. 1-6), Page 355, line 22. “ὁ δὲ παρευθὺς τοῖς ποσὶ τοῦ πατριάρχου προσπεσὼν εἶπεν “ὁρκίζω σε δέσποτα κατὰ τοῦ θεοῦ ἵνα πρότερόν με καθαιρέσῃς, καὶ τότε γυμνόν με ὄντα ἱερωσύνης ὡς κακοῦργον ὄντα κολαζέτωσαν”. Πρέπει νά σημειώσωμεν πώς εἰς περίπτωσιν μή ἀπωλείας τῆς Ἱερωσύνης κατά τήν καθαίρεσιν, θά ἔπρεπε ὁ Πατριάρχης Φώτιος νά εἰπῇ εἰς τόν κατηγορούμενον Ἐπίσκοπον Εὐχαϊτῶν Θεόδωρον, πώς ἀδίκως τόν παρακαλεῖ, διότι μία τοιαύτη πρᾶξις οὐδένα ἐπιθυμητόν ἀποτέλεσμα θά εἶχε, ἀφοῦ ἡ Ἱερωσύνη εἶναι ἀδύνατον νά ἀφαιρεθῇ διά τῆς καθαιρέσεως. Πρλβ. “Ταῦτα γάρ τῆς τοῦ Ἀρείου πονηρᾶς σπορᾶς τά γεννήματα. Ἀλλά τοῦτον μέν, ὡς χείλη βλάσφημα κατά τοῦ πεποιηκότος ὁπλισάμενον, τῆς Ἱερωσύνης ὁ ἱερός ἀπεγύμνωσεν ὅμιλος· τήν δέ δυσσεβεστάτην καί θεομάχον αὐτοῦ αἵρεσιν τῷ ἀναθέματι καθυπέβαλεν”. Πατριάρχου Φωτίου, ἐπιστολή στ', Ἰ. Βαλέττας, σελ. 206. Ἔκδ. 1864.
[21] Σελ. 242.
[22] Ἡ ὀνομασία τῆς ἱερωσύνης, ὡς ἀνεξίτηλης ἤ ἀνεξάλειπτης σημαίνει ἕνα καί τό αὐτό.
[23] Αὐτόθι, σελ. 242-243.
[24] Ματθαῖος, 18, 18.
[25] Πρακτικά Ἱερῶν Συνόδων, τόμ. Γ', σελ. 644. Εἰς τά Πρακτικά γίνεται ἀναφορά δι’ ἑνός πρεσβυτέρου μονοθελητοῦ, πού ἐπιχείρησεν σημεῖον ἀπό τοῦ θεοῦ πρός ἐπικύρωσιν τῆς αἱρετικῆς δόξης του. Οἱ Πατέρες τῆς Συνόδου κατεδίκασαν αὐτόν . “...μηδέν δύνασθαι ποιεῖν, πῶς γάρ ἄν καί ἐδύνατο βλασφημῶν εἰς Θεόν δυνάμεις ἐπιτελεῖν; συνείδομεν τοῦτον ὡς λαοπλάνον καί ἀπατεῶνα, καί πρόδηλον αἱρετικόν πάσης ἱερατικῆς τάξεώς τε καί λειτουργίας γυμνωθῆναι καί καθαιρεθέντος αὐτοῦ, ἡ ἁγία σύνοδος ἐξεβόησεν”. Καί πρίν λοιπόν τῆς καθαιρέσεως ὁ αἱρετικός οὗτος ἀδυνατοῦσε ἕνεκα τῶν βλασφημιῶν του νά τελέσῃ τό σημεῖον, ἐγκαταλελειμμένος τῆς Χάριτος.
[26] Ἀποστασία καί Διχασμός, σελ. 73.
[27] Σπ. Τρωιάνου-Γεωργ. Πουλή, Κανονικό Δίκαιο, σελ. 243.
[28] Ἀμίλκα Ἀλεβιζάτου, ''Ἡ οἰκονομία κατά τό Κανονικόν Δίκαιον τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας'', σελ. 72-73.
[29] Ἀμ. Ἀλεβιζάτου, ''Ἡ οἰκονομία κατά τό Κανονικόν Δίκαιον τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας'', σελ. 76-77. “Περιττόν νά λεχθῇ ὅτι οὐδεμίαν δέσμευσιν ἔχει ἡ Ἐκκλησία, ὡς κακῶς καί κοινῶς πιστεύεται, εἰς τό προβῇ, ἄν θέλῃ καί κρίνῃ σύμφορον εἰς τόν ἐκκλησιαστικόν ὀργανισμόν, εἰς ἀναχειροτόνησιν, διότι ἡ πρᾶξις αὕτη ἐλογίζετο ἀνά ἀλλά ἀπ' ἀρχῆς χειροτονία”.
[30] Πρβλ. Π. Μπούμη, ''Κανονικόν Δίκαιον'', σελ. 239. “Καθαίρεση, λοιπόν μποροῦμε νά ποῦμε, ὅτι εἶναι ἡ ἀναστολή τῆς ἐνέργειας τοῦ χαρίσματος τῆς ἱερωσύνης. Ἡ καθαίρεση δηλαδή καθιστᾶ τή Θ. Χάρη ἀνενέργητη. Γι' αὐτόν τόν λόγο καί τά μυστήρια, τά ὁποῖα ἤθελε τελέσει ἕνας καθῃρημένος κληρικός, εἶναι ἀνίσχυρα καί θεωροῦνται ὡς μή γινόμενα”. Ὁ ἐν λόγῳ καθηγητής, ὁμοφρονεῖ μέ τούς ἀνωτέρω, ἀλλά παρά ταῦτα ἀποφαίνεται ὀρθῶς, ὡς πρός τό ἀποτέλεσμα τῆς καθαιρετικῆς πράξεως.
[31] ''Πάσχα Κυρίου'', σελ. 782.
[32] Λόγος Ἀντιρρητικός Α', 56. σελ. 137.
[33] Πρβλ. Ἀριστ. Δελήμπαση, ''Πάσχα Κυρίου'', πού ἀναφερόμενος εἰς τήν ἄρσιν τοῦ Βουλγαρικοῦ σχίσματος καί εἰς τήν ἀποκατάστασιν τῶν καθῃρημένων κληρικῶν, λέγει τά ἐξῆς παράδοξα: “Ἐντεῦθεν γίνεται δῆλον, ὅτι ὁ καθῃρημένος, λειτουργῶν, δέν ἀντιποιεῖται ξένης Ἀρχῆς”!!! Θεωρεῖ ἀπ' ὅτι βλέπουμε, τόν καθῃρημένο λειτουργό ἐντελῶς ἀψεγαδίαστον ἀπό πλευρᾶς κανονικότητος, ἀφοῦ οὔτε εἰς τό ἁμάρτημα τῆς ἀντιποιήσεως Ἀρχῆς δέν ἐκπίπτει! Τότε πρός τί ἡ καθαίρεσίς του, ἀφοῦ αὕτη δέν μπορεῖ νά τοῦ ἐπιφέρῃ οὐδεμίαν συνέπειαν; Ποῦ εὑρίσκεται ὁ ρόλος τῆς ἐπισχέσεως τῆς Ἱερωσύνης, πού συχνῶς ἐπικαλοῦνται, κατά τήν καθαίρεσιν, ὅταν αὐτή δέν εἶναι ἱκανή νά περιορίσῃ τήν ροήν τῆς Χάριτος, ἀπό, καί πρός τούς καθῃρημένους; Ποῦ βασίζονται καί ἀποφαίνονται αὐτάς τάς ἀσυναρτησίας;
Οἱ καθαιρέσαντες ὅμως τούς βουλγάρους Ἀρχιερεῖς εἶχαν ἀντιθέτους θέσεις ἀπό αὐτές τοῦ πεπλανημένου Δελήμπαση! «ἐκπεσόντες ἅπαξ τῆς χάριτος τῆς ἱερωσύνης παίζουσιν ἐν οὐ παικτοῖς, μετάδοσιν ἱερωσύνης ἑτέροις ἐπαγγελλόμενοι, ἧς περ αὐτοί ἐκπεπτώκασι. Τίς γάρ, κατά τήν ἐν Καρχηδόνι σύνοδον, δύναται δοῦναι ὅπερ αὐτός οὐκ ἔχει, ἤ πῶς δύναται πνευματικά ἐργάζεσθαι ὁ ἀποβαλών Πνεῦμα ἅγιον». Πρακτικά Συνόδου, σελ. 57, 1872. Βλπ καί Ἀνδρούτσου, Μελέται καί Διατριβαί, τόμ. 1ος, σελ. 101.
Ἕκαστος λοιπόν μπορεῖ νά ἀντιληφθῇ τάς ἀντιφάσεις εἰς τάς ὁποίας ἐκπίπτουν, ἀλλά καί τήν ἐκκλησιολογικήν ἀσυνέπειαν καί ἀντίθεσιν μετά τῆς Ὀρθοδόξου τοιαύτης, ἀφοῦ ἡ ὀρθή ἐκκλησιολογική θεώρησις εἶναι μία: “Τά ὑπό τοῦ καθῃρημένου κληρικοῦ τελούμενα μυστήρια καί ἱεροτελεστίαι εἶναι ἀνίσχυρα. Ὁ τελῶν αὐτά συνιστᾶ τό ἀδίκημα τῆς ἀντιποιήσεως τῆς ἀρχῆς, ἐκκλησιαστικῶς δέ ἀπειλεῖται διά τῆς ποινῆς τοῦ μεγάλου ἀφορισμοῦ ἤ ἀναθέματος”. Παντελεήμονος Ροδοπούλου, Ἐπιτομή Κανονικοῦ Δικαίου, σελ. 126.
[34] Π. Μπούμη, ''Κανονικόν Δίκαιον'', σελ. 236.
[35] Ἱ. Πηδάλιον, σελ. 38. Ὑποσημ. 1η.
